تغذیه سالم و متعادل اساسی‌ترین عامل در حفظ سلامت بدن است. یک رژیم غذایی مناسب باعث افزایش انرژی، تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطان می‌شود. از این رو، توجه به ترکیب صحیح مواد غذایی و مدیریت مناسب سبک زندگی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این میان قطعا نقش وزارت بهداشت به عنوان اصلی‌ترین سیاست‌گذار و معرفی‌کننده تغذیه سالم به عموم جامعه، در راستای اصلاح الگوی تغذیه بی‌بدیل و غیرقابل چشم‌پوشی است.
هرم غذایی پیشنهاد شده توسط وزارت بهداشت
در حال حاضر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت به عنوان مرجع اصلی و معتبر کشور زمینه معرفی الگوی صحیح غذایی شناخته شده و فعالیت مجموعه های دیگر نیز به این دفتر ارجاع داده می‌شود. این دفتر در سال 1394رهنمودهای غذای ایرانی را با عنوان هرم غذایی ایران تدوین نموده و در حال حاضر نیز در بخش آموزش تغذیه سایت این دفتر توضیحات پیرامون گروه های غذایی و الگوی تغذیه پیشنهادی در قالب هرم غذایی آورده شده است. هرمی متشکل از گروه‌های نان و غلات، میوه‌ها، سبزی‌ها، گوشت و تخم مرغ، شیر و لبنیات و گروه متفرقه که تقریبا در بخش پوسترها یا بروشورهای عمومی تمامی مرکز بهداشتی سطح کشور پیدا می‌شود. در این الگوی تغذیه برای مصرف روزانه هر یک از اقلام پیشنهادی مقدار توصیه شده مصرفی به صورت واحد درج شده و برای هر ماده غذایی نیز بیان شده که هر واحد معادل چه وزن یا حجمی می باشد.
نکته قابل تامل آن است که استفاده از الگوی هرم غذایی سال هاست که در بسیاری از کشورها منسوخ و در مراجع تصمیم‌گیری استفاده نمی‌شود.
بخش هرم غذایی در سایت دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت
آغاز و پایان هرم غذایی در ادبیات تغذیه جامعه
اولین هرم غذایی در سال 1974 در سوئد به جامعه معرفی شد. 18 سال بعد، یعنی در سال 1992، وزارت کشاورزی آمریکا در یک اقدام مشابه، هرم غذایی‌ای به نام “راهنمای هرم غذایی” را معرفی کرد. این راهنما، که بسیار شبیه به هرم توصیه‌شده کنونی وزارت بهداشت ایران است، تا سال‌ها به عنوان یک پایه معتبر برای تصمیم‌گیری‌های غذایی شناخته می‌شد. اما در سال 2011 و در دولت باراک اوباما، وزارت کشاورزی ایالات متحده الگوی غذایی با عنوان “بشقاب من” را به عنوان جایگزین هرم غذایی معرفی کرد که بسیار خلاصه‌تر از هرم غذایی قدیمی بود. در این الگو ترکیبات غذایی به جای ساختار هرمی در ساختار دایره‌ای بشقاب نشان داده می‌شود و چیزی تحت عنوان واحد مصرف روزانه نیز به چشم نمی‌خورد. این اقدام در نهایت در سطح جهانی نیز به تغییر رویه سنگینی در سیاست‌گذاری تغذیه‌ای منجر شد و دولت‌های دیگر از جمله کانادا، بریتانیا، آلمان، فرانسه و سایر کشورها نیز هرم غذایی را با بشقاب غذایی جدید جایگزین کردند.
بشقاب غذایی معرفی‌شده توسط وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا
بشقاب غذایی معرفی‌شده توسط سرویس ملی سلامت بریتانیا
ضعف‌های هرم غذایی و قوت‌های بشقاب غذایی
هرم غذایی با نشان دادن گروه‌های غذایی مختلف در سطوح مختلف هرم، تصویری از تناسب مصرف هر گروه را ارائه می‌دهد. با این حال، این تصویر می‌تواند برای برخی افراد گیج‌کننده باشد، زیرا درک نسبت دقیق هر گروه غذایی دشوار است. در مقابل، بشقاب من از یک تصویر ساده و قابل فهم‌تر از یک بشقاب غذا استفاده می‌کند که به پنج قسمت تقسیم شده است. هر قسمت نشان‌دهنده یک گروه غذایی خاص است، مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین و لبنیات. این نمایش بصری به افراد کمک می‌کند تا به راحتی نسبت‌های توصیه شده از هر گروه غذایی را در هر وعده غذایی مشاهده و درک کنند. علاوه بر این، بشقاب غذایی به جای مقدار دقیق پیشنهادی مصرف، بر روی ترکیب مطلوب رژیم غذایی تأکید می‌کند و افراد را تشویق می‌کند تا در رژیم غذایی خود تعادل صحیح میان مصرف تمام گروه‌های غذایی را حفظ کنند. در مجموع، بشقاب من ابزاری ساده‌تر و بصری‌تر برای راهنمایی افراد در انتخاب‌های غذایی سالم است. تمرکز آن بر ترکیب غذایی به جای مقدار، آن را به ابزاری کاربردی‌تر برای افراد در هر سطحی از دانش تغذیه تبدیل می‌کند
نمونه بشقاب غذایی سالم با معیارهای جدید تعریف بشقاب غذایی
چرا سیستم توصیه تغذیه‌ای ایران خود را به روز نمی‌کند؟
با گذشت 13 سال از معرفی اولین بشقاب غذایی رسمی و مشاهده مزایای قابل ملاحظه‌ای که نسبت به هرم قدیمی غذایی داشته است، ضرورت تغییر سیاست‌ها و الگوهای تغذیه‌ای توسط وزارت بهداشت بیش از پیش مشهود است. از آنجا که الگوی مصرف یکی از ارکان مهم امنیت غذایی است، تصحیح و ترویج الگوی غذایی کشور امری ضروری است. اقدامی که به عموم مردم کمک می‌کند تا تغذیه خود را به‌طور متناسب با نیازهای روزانه بدن تنظیم کرده و ایمنی خود را در برابر مشکلات تغذیه‌ای در طولانی‌مدت حفظ کنند. این اقدام نه تنها به افزایش آگاهی افراد از اهمیت تنوع غذایی کمک می‌کند، بلکه آنها را به سوی یک رژیم غذایی متنوع، متعادل و بهینه هدایت می‌کند. با اجرای این الگوی جدید تغذیه‌ای، می‌توان از مشکلاتی همچون سوءتغذیه، چاقی و بیماری‌های مزمن پیشگیری کرده و سلامت جامعه را بهبود بخشید.
